درکشورما وقتی مسئولین میزان نقدینگی را اعلام می‌کنند بر اساس آمار پایه پولی است و می‌تواند حتی اشتباه باشد چون آمار دقیقی در این خصوص وجود ندارد وصرفا به آمارهای چاپ اسکناس یا میزان ذخایر بانکی اکتفا می‌شود که درست نیست چون به هیچ وجه نمی‌شود تراول چکها یا ایران چکها را به عنوان پول رسمی شناخت اینها همان اوراق وصولی یا پول‌های بدون پشتوانه هستند.
چند روزی است که از سوی ریاست بانک مرکزی موضوعی مطرح شده که اظهار نظرات زیادی پیرامون آن انجام شده است. بیشتر اقتصاددانان کشور بر این باورند که اینکار صرفا جنبه روانی خواهد داشت و برای اقتصاد کشور هیچ گونه نفعی دربرندارد، برخی منتقدین هم بر این باورند که در شرایط فعلی نامناسب کشور نوعی سرگرمی برای فعالان اقتصادی فراهم شده تا مسئولین اقتصادی و سیاسی کشور از موضوعات اصلی و انتقادات در امان باشند.
نا گفته نماند که سابقه این بحث تقریباً به هفت سال پیش و به دولت دهم باز می گردد. استدلالی که آن زمان مطرح شد این بود که اگر چند صفر از اسکناس های ایران حذف شود، بطور قطع ارزش پول ملی ایران در برابر سایر ارزهای معتبر جهان افزایش می یابد و با اجرای این طرح قدرت خرید مردم هم افزایش پیدا می کند. کارشناسان معتقدند که این موضوع بدلیل اینکه از عقبه و پشتوانه درست علمی، فکری و اجرایی برخوردار نبود در حد حرف باقی ماند و به مرور فراموش شد.
بعد از آن در دولت اول تدبیر و امید مجدداً برای دومین بار داستان کم کردن صفرهای پول کشورمان مطرح شد که باز هم پس از بحث های فراوان به دلایلی مشابه کنار نهاده شد؛ البته در این مقطع دولت پیشنهاد حذف تنها یک صفر را ارائه کرده بود.
به نقل از تسنیم، بر اساس پیش نویس لایحه تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان، هر تومان معادل ۱۰۰۰۰ ریال و معادل ۱۰۰ “ریال جدید” تعریف می‌شود. حذف ٤ صفر از پول ملی که به تازگی بعنوان یکی از برنامه‌های جدی بانک مرکزی رسانه‌ای شد با موافقان و مخالفانی همراه شده است.
طبق اعلام رییس کل بانک مرکزی، لایحه حذف ٤ صفر تقدیم دولت شده و در صورت تصویب در دولت، برای دریافت مصوبه قانونی به مجلس ارسال می‌شود. همتی، رئیس بانک مرکزی، قبلا در توضیح بیشتر درباره حذف ٤ صفر از پول ملی گفته بود:
لایحه حذف ۴ صفر پول ملی را به دولت ارائه کرده‌ام و با توجه به عرف چند ده سال گذشته بین مردم پیشنهاد شده هر ده‌هزار ریال فعلی معادل یک تومان و هر تومان معادل یکصدریال جدید باشد. امیدوارم با تصویب دولت و تأیید مجلس محترم اقدامات اجرایی آن را آغاز کنیم.
وی همچنین درباره فرایند زمانی اجرای این طرح گفت: یک فرایند زمان‌بر به‌لحاظ حقوقی و فنی دارد و بر مبنای برآورد کارشناسان ما اجرای آن نزدیک دو سال طول می‌کشد. بر اساس اطلاعات جدیدی که از پیش نویس “لایحه تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان” بدست آمده است، مقرر شده، ماده یک قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ به شرح زیر اصلاح شود: «هر تومان معادل ۱۰۰۰۰ ریال موضوع ماده یک قانون یاد شده و معادل ۱۰۰ “ریال جدید” تعریف می‌شود.»
این در حالی است که در ماده یک قانون پولی و بانکی کشور آمده است، “واحد پول ایران ریال است. ریال برابر صد دینار است”. بانک مرکزی در پیش نویس این لایحه طول دوره گذار ۲۴ ماهه برای این تغییر واحد پول درنظر گرفته است. همچنین بر اساس این لایحه، برابری پول‌های خارجی نسبت به تومان و نرخ خرید و قروش ارز توسط بانک مرکزی در چارچوب نظام ارزی حاکم محاسبه و تعیین خواهد شد.
بررسی مزایا و معایب حذف صفرهای پول ملی
دفتر بررسی های اقتصادی سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان در گزارشی که مربوط به چهار سال پیش است، به بررسی اثرات حذف صفر از پول ملی بر تورم پرداخت و نوشته در صورتی که اصلاحات و بسترسازی‌های مناسب اقتصادی قبل از اجرای طرح حذف صفرها صورت نگیرد، شاید در کوتاه مدت اثراتی بر کاهش سطح عمومی قیمتها و نورخ تورم داشته باشد، ولی قطعاً در بلند مدت حذف صفرها نتیجه ای جز افزایش تورم نخواهد داشت.
مزایا
سازمان حمایت در این گزارش به برخی از مزیت‌های حذف صفرها از پول ملی اشاره کرده است: هرآنچه باید درباره حذف چهار صفر از پول ملی بدانید/ این تصمیم اقتصادی چه تبعاتی خواهد داشت؟
• کاهش تورم: آنچه مسلم است حذف صفر از پول ملی تاثیرات چندانی بر تورم ندارد. مگر اینکه اصلاحات اقتصادی قبل از حذف صفر صورت گرفته باشد. اما در کوتاه مدت اختلاف نظرهایی بین صاحبنظران وجود دارد ولی آنچه به قطع می‌توان گفت این است که تاثیرات کوتاه مدت بر روی تورم و نقدینگی بیش از همه به نحوی اجرای طرح باز می‌گردد.
• نقل و انتقال آسانتر پول و کاستن از مخاطرات آن در حجم کلان:سیستمهای اقتصادی باید طوری باشد که مردم احساس راحتی و آسایش بیشتری در معاملات روزمره داشته باشند تا فعالیت‌های اقتصادی به سهولت بیشتری انجام شود به طوری که امروزه برای انجام معاملات نیاز به حجم زیادی از اسکناس‌هاست.
• صرفه‌جویی در هزینه‌های چاپ اسکناس: طبق آمار ارائه شده در سال ۱۳۸۴ بیش از ۸ میلیارد برگ اسکناس در کشور ما در جریان است که با توجه به جمعیت سرانه اسکناس در ایران ۱۱۴ برگ میباشد. این آمار در کشورهای پیشرفته ۱۲ تا ۱۴ برگ میباشد. بنابراین سرانه اسکناس در ایران نزدیک به ۱۰ برابر کشورهای پیشرفته است که این امر باعث می‌شود پول بعضی از خواص خود (قابل حمل بودن) را از دست بدهد. بنابراین با توجه به هزینه‌های بسیاری بالایی که در چاپ اسکناس و اقتصاد تحمیل می‌کند عده‌ای معتقدند با حذف صفر و ارزشمند شدن پول ملی و هزینه‌های چاپ اسکناس به میزان زیادی صرفه‌جویی خواهد شد.
• تقویت پول ملی و افزایش ارزش اسمی آن: حذف صفر باعث افزایش جایگاه پول ملی در حوزه بین‌المللی خواهد شد. به طور مثال در این حالت یک دلار آمریکابه جای ده هزار ریال، ده ریال معامله می‌شود. این در واقع همان ارزش اسمی پولی ملی است.
• صرفه‌جویی در وقت نیروهای انسانی و هزینه‌های معاملاتی در مسایل مالی کشور: در حال حاضر بخش‌های حسابداری و مالی تمام موسسات برای انجام امور مالی با صفرهای زیادی در پول سرو کار دارند که با کاهش تعداد صفرها، هم در وقت و هم در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود.
• اثرات مثبت روانی در جامعه (افزایش اعتماد مردم): وقتی صفرها از پول حذف می شود مردم از لحاظ روانی احساس می‌کنند که پول کمتری را در معاملات روزمره هزینه می‌کنند.
• سادگی در مبادلات و نگهداری ساده‌تر حساب‌ها ارقام، ترازنامه‌ها: مبادلات کنونی در دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی با صفرهای زیاد سر و کار دارد، صفرهایی که عملا حتی تلفظ هم نمی‌شوند اما در ترازنامه درجشان ضروری است.
معایب
گزارش سازمان حمایت در ادامه برخی از معایب طرح حذف صفرها از پول ملی را نیز شرح داده است:
• هزینه سنگین جایگزینی اسکناس‌های جدید:
یکی از مهمترین دلایلی که از سوی مخالفان طرح تغییر واحد پول کشور مطرح می‌شود. افزایش در هزینه‌های سنگین در نتیجه جایگزین اسکناس‌های جدید با قبلی است.
• افزایش سطح عمومی قیمتها: کارشناسان بانک می‌گویند که در این شرایط عده‌ای تلاش خواهند کرد تا در طول این فرآیند، قیمت کالای خود را افزایش داده و به این ترتیب برمبنای پول جدید کالاهای خود را با قیمت بالاتری ارزش‌گذاری کنند. عدم امکان نظارت بر بازارها در چنین شرایطی با توجه به پیچیدگی اجرای این تصمیم، باعث افزایش سطح عمومی قیمتها می‌شود.
• خنثی بودن اجرای این طرح: بسیاری از کارشناسان معتقدند حذف صفر در متغیرهای واقعی کاملا بی‌تاثیر است. آنها بیان می‌کنند پول تنها ضریب تبدیل کالا به واحد پول است و اثری روی سرمایه‌گذاری، اشتغال و تورم ندارد. در حالی که مهمترین هدف از حذف صفر و تغییر واحد پولی مهار تورم است. • احتمال کاهش درآمدهای صادراتی: یکی از معایب این طرح کاهش درآمدهای صادراتی به دلیل افزایش پول ملی است.
• عدم پذیرش افراد مسن: برخی کارشناسان معتقدند افراد مسن تا سال‌ها از قبول واحد پول جدید سرباز می‌زنند.
منبع : ارزدیجیتال
